W kilka dni później w niedzielę 20 lutego 1944 roku do Firlejowa zjechała liczna grupa niemieckiego wojska w granatowych mundurach, podjechali pod ukraińską cerkiew Zesłania Ducha Świętego. Wyprowadzili ludzi pod nasz kościół św. Stanisława, oddzielnie kobiety i mężczyzn. Zażądali zwrotu zwłok niemieckiego żołnierza i jego rzeczy. Zagrozili rozstrzelaniem co dziesiątego. Jeden z nich Ukrainiec, służył za tłumacza. Ukraińcy zostali zmuszeni do odkopania dołu w których grzebano rozstrzelanych Polaków. Ktoś przyniósł poplamione krwią dwa niemieckie koce. Odkopane zwłoki Niemcy kazali pochować na cmentarzu, nikogo jednak nie zabili. Pobili tylko kobietę, która przyniosła te koce. Hitlerowcy zabrali też zwłoki swojego żołnierza, gdyż po to przyjechali. Polacy w odkopanym dole znaleźli swoich bliskich i pochowali ich na cmentarzu, a ponieważ nie było czasu na zrobienie trumny, zwłoki chowano w czym się tylko dało. Przykładowo mamę Zofii Ziemby, Franciszkę Kossakowską pochowano w żłobie wyjętym z obory.

Lista pomordowanych Firlejowie:

Czytaj więcej...

/ Żródło zdjęcia: https://weszlo.com/2018/10/13/zakopywano-zywcem-ziemia-jeszcze-sie-ruszala/

W marcu 1944 roku Ukraińcy dokonali 702 napadów na Polaków,  w tym  13 policja ukraińska oraz 17  SS „Galizien” - „Hałyczyna” (w 4 przypadkach z udziałem UPA). W 48 przypadkach były to napady dwukrotne, w 8 przypadkach trzykrotne, w 2 przypadkach czterokrotne oraz w 1 przypadku sześciokrotne (miasto Lwów), co daje 75 powtórnych napadów,  Łącznie więc akcje ludobójcze w miesiącu marcu objęły 627 miejscowości, w których  mieszkała ludność polska, W przeważającej części leżały one w Małopolsce Wschodniej, czyli w województwach lwowskim, stanisławowskim i tarnopolskim, oraz w kilkudziesięciu przypadkach w woj. lubelskim. Poniżej wymienione są miejscowości chronologicznie z pominięciem tych, w których ilość ofiar nie przekraczała 10 osób.  Najczęściej były to 1 – 2 rodziny polskie mordowane z niezwykłym okrucieństwem. Przytoczone zostało jedynie kilka takich faktów.

Czytaj więcej...

/ Adolf Aleksandrowicz ojciec Stanisława, Władysława, Edwarda, Kazimierza, Marii i Józefy, Oszmiana 1934 rok, fot. zbiory Aliny Ringwelskiej

Powiat oszmiański za czasów Rzeczypospolitej Obojga Narodów był największym z powiatów w województwie wileńskim. To właśnie na jego terenie – w Krewie – zawarto układ, który dał początek unii polsko-litewskiej. Stąd wywodzi się królewska dynastia Jagiellonów. Tu urodziło się i pracowało wielu wybitnych artystów, kapłanów, działaczy społecznych i obrońców Ojczyzny.

W cyklu wspomnień przedstawię osoby i rodziny związane z przedwojenną historyczną „Oszmiańszczyzną”. Niekiedy będą to wątki nieznane, innym razem odświeżone, ale wzbogacone o nowe materiały z archiwów lub zbiorów prywatnych. Znacznej części nigdy nie publikowano. Kolejne artykuły pojawiać się będą w dwumiesięcznych odstępach.

Losy rodzin Aleksandrowiczów i Gorbaczewskich to niejako schemat ogromnej rzeszy kresowych polskich rodzin. Życie w odbudowującej się po latach zaborów Polsce, ich przywiązanie do ziemi, pracy, tradycji i wiary przerwał wybuch kolejnego światowego konfliktu. Wiatr wojny rozrzucił rodzinę po świecie poprzez internowanie na Litwie, łagry sowieckie, armię Andersa, by wreszcie pozbawić ich ukochanej Wileńszczyzny. Zmuszeni wyjechać w nieznane, rozjechali się w różne strony Polski ludowej lub pozostali na obczyźnie.

Czytaj więcej...